Leestijd ca. 10 minuten
Tingieten is een uniek, bijna vergeten ambacht. Bij De Tingieterij in Alphen is van dat laatste echter niets te merken. Daar worden door Martyn (43) en Jurgen (34) van Zon bijzondere en unieke cadeaus en woonaccessoires in elke denkbare stijl gegoten. Van nostalgisch en landelijk tot kunstzinnig en modern. Onze adviseur verzekeringen, Bas van Welie, sneed onlangs namens Fidi Advies de jubileumtaart aan bij de tingietende broers en ontdekte hoe zij het ambacht van tingieten tot kwaliteitsmerk verheffen.
De Tingieterij is in 1979 opgericht onder de naam ’t Oude Ambacht Tin als ambachtelijke tingieterij in Alphen aan de Maas. Inmiddels is het bedrijf onder de naam De Tingieterij uitgegroeid tot een krachtig bloeiend bedrijf, waarin met een hecht team unieke ontwerpen van tin gemaakt worden voor vele klanten in binnen- en buitenland.
Voor de basis van De Tingieterij moeten we terug naar de jaren zestig. In die periode ontwikkelde Tiel zich tot een echte tinstad. Diverse fabrieken leverden producten in het geliefde materiaal. De slogan ‘Tiel tinstad’ wordt een begrip in binnen- en buitenland, tot in Amerika toe. Honderden Tielenaren vinden in deze industrie werk. De klap van de economische recessie begin jaren tachtig komt hard aan. Tin is luxe materiaal en producten zijn duur. De afzet stagneert, fabrieken moeten sluiten en personeel komt op straat te staan. Alleen Daalderop redt het dankzij de fabricage van warmwaterapparatuur.
Grondlegger ‘ome Ties’
Ties van Zon, de oom van Martyn en Jurgen, werkte als vormgever en modellenmaker van tinnen voorwerpen bij het Tielse bedrijf Daalderop, toen hij in 1988 werd ontslagen. Hij was al sinds 1979 vanuit zijn garage actief met tin gieten als liefhebberij. De Alphenaar zat na zijn ontslag niet bij de pakken neer en begon aan de Greffelingsestraat een tingieterij annex tin museum; ’t Oude Ambacht.
Deze gieterij groeide, onder leiding van deze markante persoonlijkheid, al snel uit tot een van de grootste toeristische trekpleisters van Maas en Waal. Jaarlijks lieten zich zo’n 40.000 mensen rondleiden in dit unieke bedrijf.
De gieterij kreeg landelijke bekendheid als de vervaardiger van de kampioensschalen voor het eredivisie voetbal KNVB. En toen Feyenoord in 1999 landskampioen werd, maakte hij voor het eerst 10.000 miniatuur-exemplaren voor de verkoop aan particulieren.
Leren in de praktijk
Ties van Zon was getrouwd met Corrie. Neef Martyn was kind aan huis bij zijn oom en tante. Vanaf zijn 13de was hij al te vinden in de werkplaats aan de Greffelingsestraat en keek de kunst af van zijn oom. Voor het vak van tingieten bestaat geen opleiding. Het ambacht wordt in de praktijk geleerd. Martyn: “Het is gewoon een kwestie van doen. Man, vrouw, jong, oud, iedereen kan het leren. En als er iets mislukt is dat niet erg. Dan gaat het gewoon terug in de gietpan. Er is dus ook nooit afval”, besluit hij lachend zijn bevlogen betoog.
Martyn kon echt zijn creatieve ei kwijt in het tingieten. Het kwam dan ook voor niemand als een verrassing dat hij in 2005 in vaste dienst kwam bij zijn oom. Beiden hadden in het achterhoofd dat Martyn dit bijzondere bedrijf ooit over zou kunnen nemen. Dat dit moment eerder zou aanbreken dan verwacht, was wel even schrikken.
Ties van Zon overleed in 2008 geheel onverwacht op zestigjarige leeftijd aan een hartstilstand. En toen kwam de overname van de gieterij in een stroomversnelling.
Doorgaan of stoppen
Martyn was 27 jaar toen hij samen met tante Corrie voor de keus kwam te staan om de tingieterij, voort te zetten of ermee te gaan stoppen.
Martyn: “De taken waren ouderwets verdeeld; ome Ties deed het werk en tante Corrie de administratie. Als ik een doorstart wilde maken, moest dat wel samen. We besloten de stap te wagen en hebben ruim negen jaar samengewerkt. In 2017 is De Tingieterij volledig overgegaan naar mij en sindsdien heeft mijn tante geen bemoeienis meer met het bedrijf. Mijn partner doet nu de administratie en de showroom en ik woon inmiddels met mijn gezin in het huis voor de gieterij. Mijn jongere broer Jurgen was vanaf zijn twaalfde ook al in de gieterij te vinden. Vanaf zijn 21ste is hij bij mij in dienst gekomen en sinds 1 januari 2023 is hij medevennoot.”
Kracht van samen
De broers zijn totaal anders en dat weten ze ook van elkaar. Jurgen: “Er zijn regelmatig meningsverschillen over hoe dingen aan te vliegen. Ik ben vrij optimistisch en denk al snel dat alles kan. Martyn was dat ook, maar is door zijn ervaring wat minder impulsief geworden. Dat geeft ons de kracht om samen een succes te maken van De Tingieterij.
Het aantal tinnegieters in Nederland is op 1 hand te tellen. In heel Europa zijn er geen 25 meer. Wij willen van De Tingieterij een eigentijds bedrijf maken waar we moderne technieken combineren met het oude ambacht. Het handwerk zal altijd blijven. Ontwerpen met behulp van computers, stelt ons in staat om te maken wat we maar willen met deze duurzame grondstof.”
Corona switch
De coronatijd heeft merkbaar invloed gehad op de Tingieterij. Martyn: “Er was een noodzakelijke switch nodig naar een eigentijdse manier van werken.” We hebben naam en logo gewijzigd, de website vernieuwd en de webshop geopend. Ook lieten we op social media meer van ons horen. Doordat we meer kunnen laten zien wat we kunnen maken met tin, brengt ons dat zowel zakelijk als particulier, meer klanten. Of de klant nu één relatiegeschenk nodig heeft of 100.000, we maken altijd een origineel ontwerp dat past bij het bedrijf of evenement en zorgen ervoor dat het een écht exclusief, persoonlijk geschenk is. Handgemaakt in eigen tingieterij met echtheidscertificaat.”
Blijven bewegen
Martyn en Jurgen hebben nog ideeën genoeg. Ze zijn er stiekem best een beetje trots op dat ze al sinds 1985 de kampioensschaal voor de KNVB maken. Deze schalen worden door Martyn met de hand geforceerd. Elk jaar worden er 2 of soms zelfs 3 schalen gemaakt. De verliezende schalen mogen absoluut niet in omloop komen, dus die worden altijd vernietigd. Een replica is te zien in de showroom van De Tingieterij. Jurgen enthousiast: “We zijn al jaren hofleverancier van de KNVB. Waarom geen trofee voor de Formule 1 maken in tin? Als iemand actief in kunst of sport denkt aan tin, dan moeten wij van de partij zijn. Wij maas-en-walers zijn te bescheiden. We mogen best meer laten zien wat we doen! Laten we vooral in mogelijkheden blijven denken”. Martyn vult aan: “Maar wel stap voor stap; eerst moet het ene staan, voordat we aan het volgende beginnen.
De tijden zijn wel veranderd. We kunnen niet bij het oude blijven, want dan redden we het niet. We gaan voor ambachtelijk vakmanschap met een hedendaagse visie. Met die insteek ontwerpen en maken we producten voor particulieren en bedrijven.”
Diversiteit producten
Vooral particuliere klanten weten via de webshop hun weg naar De Tingieterij inmiddels te vinden. De ambachten serie is in trek voor jubilarissen, maar ook geschenken voor een tinnen huwelijksjubileum (10 jaar) worden veel verkocht. Verder zijn urnen en as reservoirs in tin populair. In opdracht van kunstenaars gieten we de door hen gecreëerde sculpturen.
Het assortiment relatiegeschenken is onuitputtelijk. Bijna alles is mogelijk volgens Jurgen. De website van De Tingieterij doet je vast verrassen.
De rondleidingen, zoals die ooit door ome Ties gestart zijn, kunnen nog via de website geboekt worden. Het is meestal onderdeel van een dagje uit voor 50-plussers. Die worden dan ontvangen met koffie en gebak, krijgen een presentatie over de kunst van het tingieten en een rondleiding door het atelier. Daarna kunnen ze een kijkje nemen in de winkel annex showroom waar ze vanzelfsprekend iets kunnen kopen als aandenken. Martyn: “In de tijd van tante Corrie was de winkel altijd open. En ome Ties ontving wel 2 tot 3 bussen per dag. Dat is nu een stuk minder, maar het zijn er altijd nog zo’n 12.000 per jaar.”
Zelf graag een kijkje nemen bij De Tingieterij in Alphen? De winkel en het atelier aan de Greffelingsestraat 25 zijn op afspraak te bezoeken.